Zabezpieczenie się przed ewentualnymi sporami jest bardzo ważne, dlatego niektóre podpisywane przez nas umowy mogą posiadać kary umowne. Czym one są i jak je rozumieć? Jak bardzo umowy powinny być dokładne?

Czym jest kara umowna?

Kara umowna to nic innego jak zabezpieczenie wierzyciela w przypadku, gdy druga strona nie wywiąże się z umowy, bądź wykona ją w inny sposób niż warunkuje umowa. W takim przypadku na mocy podpisanej umowy osoba, która nie wywiązała się z danej usługi jest zmuszona do zadośćuczynienia za wyrządzoną krzywdę. Celem kary umownej jest motywacja do spełnienia warunków umowy.

Kara umowna wyłączna

Ten rodzaj kary jest najczęściej spotykany w wielu umowach. Można przedstawić ją na dwa sposoby. Pierwszym z nich jest wskazanie konkretnej kwoty w razie niewywiązania się z zobowiązań – np. 7000 zł. Drugim sposobem jest wskazanie kwoty, która jest danym procentem zamówienia, np. jeśli osoba nie wywiąże się z umowy musi zapłacić karę w wysokości 45% wartości zamówienia. Jeśli doznana krzywda wierzyciela przewyższa kwotę zawartą w umowie nie ma on prawa do dalszych roszczeń.

Kara alternatywna

Zawarcie kary alternatywnej w umowie daje możliwość wierzycielowi wyboru nad roszczeniem odszkodowawczym na ogólnych zasadach, czy dochodzenia roszczenia o zapłatę kary umownej. Wierzyciel może wybrać tylko raz jedną opcję, która nie podlega zmianom. Jeśli zostanie rozpoczęte postępowanie odszkodowawcze, nie ma możliwości wycofania go, aby rozpocząć dochodzenia na podstawie kary umownej. Co więcej, jeśli otrzymane odszkodowanie nie pokrywa całości szkody lub kary, nie możemy ubiegać się o wyrównanie.

Kara umowna zaliczana

Kolejny rodzajem kary umownej jest kara zaliczana. W tym przypadku, w odróżnieniu od kary alternatywnej, wierzyciel ma prawo dochodzić dopłaty do wysokości powstałej szkody. Aby móc ubiegać się o wyrównanie do tej kwoty pomimo mniejszej kwoty niż zakłada kara umowna w umowie musi znaleźć się zapis, który umożliwia ubieganie się o wyższe zadośćuczynienie.

Opóźnienie a niewykonanie zobowiązania

Jeśli dłużnik nie wykonał zobowiązania zawartego w umowie, to wierzyciel nie może ubiegać się o zapłatę kary umownej jednocześnie z wykonaniem zobowiązania. Dochodzenie na drodze sądowej może dotyczyć wypłaty kary umownej lub wykonanie zobowiązania. W przypadku wykonania go w nieodpowiedni sposób, wierzyciel ma prawo ubiegać się o karę umowną, jak i wykonanie zobowiązania.

Zwłoka a opóźnienie

Według art. 476 Kodeksu cywilnego zwłoka to rodzaj opóźnienia, której winę ponosi osoba zobowiązana w umowie. Natomiast opóźnienie jest spowodowane czynnikami, na które zobowiązany nie miał wpływu i nie powoduje negatywnych następstw prawnych.

W przypadku opóźnienia w spłacie zobowiązania pieniężnego, którego następstwem są odsetki – wyciągane są prawne działania. Wierzyciel ma prawo ubiegać się naprawienia szkody wyrządzonej przez osobę zobowiązaną. Nie ma znaczenia czy dłużnik wykonał zobowiązanie. Szkodą jaką mógł ponieść wierzyciel nie jest tylko realnie poniesiona strata (damnum emergens), lecz jest to również utracona korzyść (lucrum cessans), czyli korzyść jaką mógł osiągnąć wierzyciel, jeśli dłużnik wywiązałby się z umowy.